Iedereen snapt dat je alleen tijd, geld en energie moet steken in die zaken die het ook waard zijn. Iedereen snapt dat je soms je verlies moet nemen. Dat iets een goed idee leek, maar met voortschrijdend inzicht toch niet oplevert wat je ervan had verwacht. Projecten die niet opleveren wat ze zouden moeten opleveren, moet je stoppen. Snappen we allemaal, toch? Maar de praktijk laat iets anders zien!
Stel je voor dat je afdeling betrokken is bij een project dat in eerste instantie veelbelovend leek. Je hebt al best veel tijd, geld en energie geïnvesteerd in dit project, maar na verloop van tijd wordt het steeds duidelijker dat het project in “zwaar weer” verkeerd. Het project haalt niet de verwachte resultaten en begint zelfs schadelijk te worden voor andere bedrijfsactiviteiten. Voor veel lezers waarschijnlijk in meer of mindere mate een herkenbaar “fenomeen”.
In plaats van het project stop te zetten en te focussen op winstgevende alternatieven, blijven we in de meeste gevallen vasthouden aan de overtuiging dat we niet kunnen stoppen, juist omdat we al zoveel middelen hebben geïnvesteerd! We gaan ervan uit dat we het wel weer vlot kunnen trekken. Met andere woorden: We willen niet toegeven dat we misschien fout zaten.
Een hardnekkig fenomeen …
Dit hardnekkig fenomeen noemen we “the Sunk Cost Fallacy”: de (gevaarlijke) neiging om vast te blijven houden aan reeds gedane investeringen (in tijd, geld en efforts), zelfs als ze niet langer meer rendabel zijn. Sterker nog: vaak pompen we er nog extra geld, tijd en energie in. In plaats van rationeel te beslissen op basis van de huidige en toekomstige vooruitzichten, laten we ons leiden door de emotionele verbondenheid met het verleden. Kortom, we verwarren het verlies van geld en middelen die al zijn uitgegeven met het potentieel voor toekomstig succes. En dat doen we om twee redenen: we willen niet(s) verliezen en we willen geen spijt voelen.
Een gewaarschuwd mens …
Typisch veel voorkomende voorbeelden zijn:
- De eerdergenoemde voortzetting van projecten;
- Onderhoud aan verouderde technologische systemen;
- Behoud van medewerkers, tegen beter weten in;
- Blijven investeren in producten/markten die nog steeds niet winstgevend zijn;
- Uitbreiding/overnames/integraties terwijl duidelijk is dat het niet gunstig (meer) is.
Het gevaar dat hierachter schuilgaat, is dat deze situaties kunnen leiden tot irrationele beslissingen, onnodig verlies van tijd, geld en middelen en demotivatie bij collega’s. Het kan zelfs schadelijk zijn voor de organisatie als geheel. Tijd, geld en middelen die ook ingezet hadden kunnen worden voor potentieel wel succesvolle projecten.
En voor de duidelijkheid: iedere organisatie heeft hier last van. Dus, nee, jouw organisatie is geen uitzondering 😉.
De alarmsignalen herkennen
De “Sunk Cost Fallacy” nestelt zich op diverse manieren in een organisatie. Het ene moment is het nadrukkelijker aanwezig dan het andere moment. In het algemeen kun je aan één of meerdere van onderstaande alarmsignalen wel merken dat je te maken hebt met deze valkuil:
- “We hebben al zoveel gedaan, we móeten nu wel door”. Als je merkt dat collega’s zich vooral zorgen maken over het geld, de tijd of moeite die al is geïnvesteerd, in plaats van te focussen op de toekomstige vooruitgang, is dat een alarmsignaal;
- Als collega’s herhaaldelijk weerstand bieden tegen het overwegen van alternatieve plannen of nieuwe strategieën, is dat een alarmsignaal. Ze hebben al zoveel geïnvesteerd in de bestaande processen en zijn terughoudend om die op te geven, zelfs als er betere alternatieven voorhanden zijn.
- Als projecten constant meer middelen en tijd nodig hebben dan oorspronkelijk begroot, maar toch worden voortgezet zonder kritische evaluatie, is dat een alarmsignaal. Deadlines worden veelvuldig verschoven, planningen worden niet gehaald en/of de kosten worden steeds hoger zonder dat daar direct toewijsbare revenuen tegenover staan;
- Toenemende investeringen zonder heldere doelstellingen: Blijven investeren in projecten zonder duidelijke doelstellingen of meetbare resultaten, is een alarmsignaal. Dit kan wijzen op een onvermogen om rationeel te evalueren of de kosten opwegen tegen de baten.
Doorbreek het patroon
Het doorbreken van de “sunk-cost-fallacy” is een uitdaging, maar het is een cruciale stap om effectievere beslissingen te nemen en prestaties te verbeteren.
- Wees bereid om verlies te accepteren: Onthoud dat investeringen uit het verleden niet bepalend (!) mogen zijn voor toekomstige beslissingen (let op: dit is iets anders dan dat investeringen uit het verleden niet als input mogen dienen!). Wees bereid om verlies te accepteren als dat de meest verstandige keuze is;
- Evalueer voortdurend: Regelmatige evaluatie van projecten en activiteiten op rationele en meetbare onderdelen is essentieel. Stel vooraf duidelijke criteria voor succes vast en blijf deze monitoren. Durf hierin ook stelling te nemen. “Halve” criteria werken niet;
- Denk vooruit: Focus op toekomstige kosten en baten in plaats van op wat al is uitgegeven. Blijf de vraag stellen: Is de (extra) investering in tijd, geld en/of moeite bovenop wat al is gespendeerd nog steeds de moeite waard voor de toekomst? Staan al deze investeringen in de juiste verhouding ten opzichte van het gewenste eindresultaat;
- Creëer een cultuur van openheid: Moedig collega’s aan om problemen te delen en alternatieve oplossingen voor te stellen zonder angst voor veroordeling.
Dus, daag jezelf en je collega’s uit om deze valkuil te herkennen en te vermijden. De toekomst van je afdeling en organisatie kan er misschien van afhangen ….
Resultaten worden gedreven door acties. Acties door #gedrag
